[ad_1]
ಪರಿವಿಡಿ:
ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಧ್ಯಯನ ಪತ್ರಿಕೆ 2:
1. ವಿಪ್ ಎಂದರೇನು/ಯಾರು?
2. ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿವೇಶನದ ಮುಕ್ತಾಯ.
3. ಗ್ರಾಹಕ ವಿವಾದ ಪರಿಹಾರ ಸಮಿತಿಗಳು.
4. ರಾಜಕೀಯದ ಅಪರಾಧೀಕರಣ.
5. ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಪರಾಧ ನ್ಯಾಯಾಲಯ.
ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಧ್ಯಯನ ಪತ್ರಿಕೆ 3:
1. ವಿಶೇಷ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯಗಳು (SEZ ಗಳು) ಎಂದರೇನು?
ಪೂರ್ವಭಾವಿ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳು:
1. ಐಟಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ.
ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಧ್ಯಯನ ಪತ್ರಿಕೆ : 2
ವಿಷಯಗಳು: ಸಂಸತ್ತು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳು – ರಚನೆ, ಕಾರ್ಯವೈಖರಿ, ವ್ಯವಹಾರದ ನಡಾವಳಿಗಳು, ಅಧಿಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ಸವಲತ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಇವುಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು.
ವಿಪ್ ಎಂದರೇನು/ಯಾರು?
(What/who is a whip?)
ಸಂದರ್ಭ:
ಇತ್ತೀಚೆಗೆ, ಸಂಸದರಾದ ‘ಸೈಯದ್ ನಾಸೀರ್ ಹುಸೇನ್’ ಮತ್ತು ‘ಛಾಯಾ ವರ್ಮಾ’ ಅವರನ್ನು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷವು ರಾಜ್ಯಸಭೆಯ ವಿಪ್ /ಸಚೇತಕರನ್ನಾಗಿ ಆಗಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಿದೆ.
ಅದರ ನಂತರ, ಲೋಕಸಭೆ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಮನೆಯಾದ ರಾಜ್ಯಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದ ವಿಪ್‌ಗಳು (ಸಚೇತಕರು) ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯ ವಿಪ್‌ಗಳ (ಮುಖ್ಯ ಸಚೇತಕರು) ಸಂಖ್ಯೆ ಸಮಾನವಾಯಿತು.
‘ವಿಪ್’ / ಸಚೇತಕ ಎಂದರೇನು?
ವಿಪ್ (Whip) ಎನ್ನುವುದು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷದ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅವರು ಸಂಸತ್ತು ಅಥವಾ ಶಾಸಕಾಂಗ ಸಭೆಯೊಳಗೆ ಪಕ್ಷದ ಆದೇಶಗಳ ‘ಜಾರಿಗೊಳಿಸುವವರಾಗಿ’ (Enforcer) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ.
- ಸದನದೊಳಗೆ ವಿಪ್ ನೀಡಲು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ತಮ್ಮ ಸದಸ್ಯರಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ನೇಮಿಸುತ್ತವೆ – ಈ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಮುಖ್ಯ ಸಚೇತಕ (Chief Whip) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಅವನಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಪಕ್ಷಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ವಿಪ್‌ಗಳನ್ನು ಸಹ ನೇಮಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಭಾರತವು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಂಸದೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ವಿಪ್ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ.
(ಟಿಪ್ಪಣಿ: ಸಂಸದೀಯ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಿಪ್ ಕೂಡ ಒಂದು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷವು ತನ್ನ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಸದನದಲ್ಲಿ ಮತದಾನದಲ್ಲಿ ಹಾಜರಾಗಲು ಮತ್ತು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮತದಾನದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳಲು ನೀಡುವ ಲಿಖಿತ ಆದೇಶವಾಗಿದೆ.)
ವಿಪ್(ಸಚೇತಕರ) ಪಾತ್ರ:
ಪಕ್ಷದ ವಿಪ್‌ಗಳು/ಸಚೇತಕರು ತಮ್ಮ ಪಕ್ಷದ ಸದಸ್ಯರು ಸದನದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪಕ್ಷದ ಅಧಿಕೃತ ನೀತಿಗೆ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ಮತದಾನದ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಹಾಜರಾಗಲು ಮತ್ತು ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ.
ವಿಪ್ ಉಲ್ಲಂಘನೆಯ ಪರಿಣಾಮ:
- ಸದನದಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷದ ವಿಪ್ ಉಲ್ಲಂಘನೆಯು ಸದನದ ಸದಸ್ಯರ ಅನರ್ಹತೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಚಾಲನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ಸದನದಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷದ ಮೂರನೇ ಎರಡರಷ್ಟು ಸದಸ್ಯರು ಪಕ್ಷದ ವಿಪ್ ಅನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದರೆ, ಪಕ್ಷಾಂತರ ವಿರೋಧಿ ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಅನರ್ಹತೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಸದಸ್ಯರ ಅನರ್ಹತೆಯನ್ನು ಸಭಾಧ್ಯಕ್ಷರು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ.
ವಿಪ್ ನ ಮಿತಿಗಳು:
ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಚುನಾವಣೆಯಂತಹ ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಪ್/ಸಚೇತಕರು ಯಾವುದೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವಂತೆ ಸಂಸತ್ ಸದಸ್ಯ ಅಥವಾ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
ದಯವಿಟ್ಟು ಗಮನಿಸಿ:
ವಿಪ್ ಎಂದರೇನು?
ಯಾವುದೇ ಒಂದು ಪಕ್ಷ ತನ್ನ ಶಿಸ್ತನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ವಿಪ್ ಅನ್ನು ಅಸ್ತ್ರದಂತೆ ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಬಹುಮತ ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ವಿಧಾನಸಭಾ ಅಧಿವೇಶನಕ್ಕೆ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಹಾಜರಾಗಲು, ಪಕ್ಷದ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳಲು ವಿಪ್ ಮೂಲಕ ಪಕ್ಷದ ಶಾಸಕರಿಗೆ ಸೂಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪಕ್ಷದ ಮುಖ್ಯ ಸಚೇತಕರು ವಿಪ್ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿ ಆದೇಶ ಹೊರಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಿಪ್ ಜಾರಿಯಾದ ನಂತರ ಅದನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದವರ ವಿರುದ್ಧ ಕಠಿಣ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪಕ್ಷ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಪಕ್ಷದ ‘ಬಿ’ ಫಾರಂ ಪಡೆದು ಪಕ್ಷದ ಚಿಹ್ನೆಯಡಿ ಶಾಸಕ ಅಥವಾ ಸಂಸದರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದವರು ಇದನ್ನು ಪಾಲಿಸಬೇಕು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಪಕ್ಷಾಂತರ ನಿಷೇಧ ಕಾಯಿದೆಯಡಿ ಸದಸ್ಯತ್ವದಿಂದ ಅನರ್ಹಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
ವಿಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೂರು ವಿಧಗಳು
ಒನ್‌ಲೈನ್‌ ವಿಪ್: ವಿಶ್ವಾಸ ಮತ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸರಕಾರದ ಪರ ಹಾಗೂ ಪಕ್ಷದ ಆದೇಶ ಪಾಲನೆಗೆ ನೀಡುವ ವಿಪ್ ಅನ್ನು ಒನ್‌ಲೈನ್‌ ವಿಪ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಟೂ ಲೈನ್‌ ವಿಪ್: ಬಜೆಟ್‌ ಅಥವಾ ಪ್ರಮುಖ ವಿಧೇಯಕ ಮಂಡನೆ ಮತ್ತು ಅನುಮೋದನೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜಾರಿ ಮಾಡಲಾಗುವ ವಿಪ್ ಅನ್ನು ಟೂ ಲೈನ್‌ ವಿಪ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ತ್ರೀ ಲೈನ್‌ ವಿಪ್: ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಹಾಜರಾತಿ, ವಿತ್ತೀಯ ಕಾರ‍್ಯಕಲಾಪದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ, ಬಜೆಟ್‌, ಅನುಮೋದನೆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸರಕಾರದ ಪರ ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವಿಕೆಗೆ ನೀಡುವ ವಿಪ್. ಕಾಯಿದೆ ಪ್ರಕಾರ ಯಾವುದೇ ಶಾಸಕ, ಸಂಸದ ತನ್ನ ಪಕ್ಷದ ವಿಪ್ ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಿದ ಬಳಿಕವಷ್ಟೇ ಸ್ಪೀಕರ್ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಬಹುದು.
ಯಾವಾಗ ಪ್ರಯೋಗಿಸಬಹುದು?
ಇದು ಯಾವ ಸದಸ್ಯರು, ಶಾಸಕರ ಮೇಲೆ ವಿಶ್ವಾಸ ಇರೋದಿಲ್ವೋ, ಪಕ್ಷದ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡ್ತಿದ್ದಾರೆ ಅಂತಾ ಕಂಡುಬರುತ್ತೋ, ಅಂತಹ ಟೈಮ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿಪ್ ಜಾರಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪಕ್ಷಾಂತರ ಕಾಯಿದೆ ಅಡಿ ಅವರ ಸದಸ್ಯತ್ವ ರದ್ದಾದರೆ 6 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಚುನಾವಣೆಗೆ ನಿಲ್ಲಲು ಬರುವುದಿಲ್ಲ.
ವಿಷಯಗಳು: ಸಂಸತ್ತು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳು – ರಚನೆ, ಕಾರ್ಯವೈಖರಿ, ವ್ಯವಹಾರದ ನಡಾವಳಿಗಳು, ಅಧಿಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ಸವಲತ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಇವುಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು.
ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿವೇಶನದ ಮುಕ್ತಾಯ:
(Termination of a Session of Parliament)
ಸಂದರ್ಭ:
ಲೋಕಸಭೆಯ ಮುಂಗಾರು ಅಧಿವೇಶನವನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸುವ ನಿಗದಿತ ದಿನಾಂಕ ಆಗಸ್ಟ್ 13 ಆಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಪೆಗಾಸಸ್ ಬೇಹುಗಾರಿಕೆ ವಿವಾದ, ಕೃಷಿ ಕಾನೂನುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳ ವಿರೋಧದ ಕಾರಣ, ಅಧಿವೇಶನವನ್ನು ನಿಗದಿತ ದಿನಾಂಕಕ್ಕಿಂತ ಎರಡು ದಿನಗಳ ಮುಂಚೆಯೇ ಕೊನೆಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.
ಇತ್ತೀಚಿನ ಸಂಸತ್ ಅಧಿವೇಶನದ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆ/ಫಲಿತಾಂಶ:
ಶೂನ್ಯ ವೇಳೆ (Zero Hour) – ಸದನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲು ಇದು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ಸಮಯ – ಮತ್ತು ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು, ಇದರ ಹೊರತಾಗಿ, ಅಧಿವೇಶನದ ಹೆಚ್ಚಿನ ದಿನಗಳವರೆಗೆ ‘ಪ್ರಶ್ನೋತ್ತರ’ ವೇಳೆ ಕೂಡ ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತಗೊಂಡಿತು.
ಅಧಿವೇಶನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸದನವು 20 ಮಸೂದೆಗಳನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಯಿತು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಯಾವುದೇ ಚರ್ಚೆ ಅಥವಾ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ ಇಲ್ಲದೆ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು.
ಅಧಿವೇಶನದ ಮುಕ್ತಾಯ:
(Termination of Session)
ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿವೇಶನವನ್ನು ‘ಮುಂದೂಡಿಕೆ’(Adjournment), ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅವಧಿಯವರೆಗೆ ಮುಂದೂಡಿಕೆ,(Adjournment Sine Die) ಪ್ರೋರೋಗೇಶನ್ (Prorogation), ವಿಸರ್ಜನೆ (Dissolution) (ಲೋಕಸಭೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ) ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಕೊನೆಗೊಳಿಸಬಹುದು.
‘ಮುಂದೂಡಿಕೆ’ (Adjournment): ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಸದನದ ಅಧಿವೇಶನದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಿಗದಿತ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಅಮಾನತುಗೊಳಿಸುವ ಅವಧಿಯು ಕೆಲವು ಗಂಟೆಗಳು, ದಿನಗಳು ಅಥವಾ ವಾರಗಳವರೆಗೆ ಇರಬಹುದು.
ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅವಧಿಯವರೆಗೆ ಮುಂದೂಡಿಕೆ, (Adjournment Sine Die): ಇದರರ್ಥ ಸದನದ ಸಭೆಯನ್ನು ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಮುಕ್ತಾಯಗೊಳಿಸುವುದು. ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಅಧಿವೇಶನದ ಮರು-ಸಮಾವೇಶಕ್ಕೆ ದಿನಾಂಕವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸದೆ ಸದನವನ್ನು ಮುಂದೂಡಲಾಗುವುದು.
‘ಮುಂದೂಡಿಕೆ’ ಮತ್ತು ‘ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಮುಂದೂಡಿಕೆ’ ಯನ್ನು ಘೋಷಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವು ಸದನದ ಪ್ರಧಾನ ಅಧಿಕಾರಿ (ಲೋಕಸಭಾ ಸ್ಪೀಕರ್ ಅಥವಾ ರಾಜ್ಯಸಭೆಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು) ಯವರ ಕೈಲಿದೆ.
ಪ್ರೋರೋಗೇಶನ್ (Prorogation): ಅಧಿವೇಶನದ ಕಾರ್ಯಗಳು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ನಂತರ, ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ಅಧಿವೇಶನದ ಮುಂದೂಡಿಕೆಗೆ ಅಧಿಸೂಚನೆ ಹೊರಡಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅದರ ನಂತರ ಸಭಾಪತಿಗಳು ಸದನವನ್ನು ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅವಧಿಗೆ ಮುಂದೂಡುವುದನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಧಿವೇಶನ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವಾಗಲೂ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ಸದನವನ್ನು ಮುಂದೂಡಬಹುದು.
ವಿಸರ್ಜನೆ (Dissolution) : ಸದನದ ವಿಸರ್ಜನೆಯು ಜನರ ಸದನವಾದ ಲೋಕಸಭೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ರಾಜ್ಯಸಭೆಯು ಶಾಶ್ವತ ಮನೆ/ಸದನ ವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ವಿಸರ್ಜನೆಯ ನಿಬಂಧನೆಯು ಅದಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ.
- ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಸದನದ ಅಧಿಕಾರ ಅವಧಿಯು ವಿಸರ್ಜನೆಯ ಘೋಷಣೆಯ ನಂತರ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗಳು ನಡೆದ ನಂತರ ಹೊಸ ಸದನವು ರಚನೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
- ಲೋಕಸಭೆಯನ್ನು ವಿಸರ್ಜಿಸುವ ಅಧಿಕಾರ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯವರಿಗೆ ಇದೆ.
ವಿಷಯಗಳು: ಈ ದುರ್ಬಲ ವಿಭಾಗಗಳ ರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಸುಧಾರಣೆಗಾಗಿ ರಚಿಸಲಾದ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳು, ಕಾನೂನುಗಳು, ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ನಿಕಾಯಗಳು.
ಗ್ರಾಹಕ ವಿವಾದ ಪರಿಹಾರ ಸಮಿತಿಗಳು:
(Consumer Dispute Redressal Panels)
ಸಂದರ್ಭ:
ಇತ್ತೀಚೆಗೆ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಗ್ರಾಹಕರ ವ್ಯಾಜ್ಯಗಳ ಪರಿಹಾರ ಆಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ (Consumer Disputes Redressal Commissions -CDRC) ಇರುವ ಖಾಲಿ ಇರುವ ಹುದ್ದೆಗಳನ್ನು ಭರ್ತಿ ಮಾಡಲು ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳಿಗೆ ಎಂಟು ವಾರಗಳ ಗಡುವು ನೀಡಿದೆ.
ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯ್ದೆ 2019 ರ ಕುರಿತು ವಿವರವಾದ “ಶಾಸಕಾಂಗ ಪರಿಣಾಮ ಅಧ್ಯಯನ” ನಡೆಸುವಂತೆ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಕೇಳಿದೆ.
ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಮಾಡಿದ ಅವಲೋಕನಗಳು:
ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಜನರ ಅನುಕೂಲಕ್ಕಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಯಾವ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ‘ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯಿದೆ’ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆಯೋ, ರಾಜ್ಯಗಳು ಅದನ್ನು ವಿಫಲಗೊಳಿಸುತ್ತಿವೆ.
ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿನ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಜನರು ದೂರುಗಳನ್ನು ನೋಂದಾಯಿಸುವುದಂತೆ ತಡೆಯಲು ಖಾಲಿ ಹುದ್ದೆಗಳನ್ನು ಬಾಕಿ ಇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆಯೇ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದೆ.
ಖಾಲಿ ಹುದ್ದೆಗಳ ಭರ್ತಿ ವಿಳಂಬದ ಕುರಿತು ಕೇಂದ್ರದ ವಾದ:
ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಈ ವಿಷಯ ಬಾಕಿ ಇದೆ. ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಈ ವಿಷಯದ ಕುರಿತು ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ತೀರ್ಮಾನಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿದೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, ವ್ಯಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಶಾಸನವು “ಗೊಂದಲವನ್ನು” ಊಟ ಮಾಡಿದೆ, ಇದು ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಗೆ ಸದಸ್ಯರ ನೇಮಕಾತಿ ಮಾಡುವಲ್ಲಿನ ವಿಳಂಬಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.
ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯ್ದೆ, 1986 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವಿವಾದ ಪರಿಹಾರ:
ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯ್ದೆ, 1986 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಗ್ರಾಹಕರ ವಿವಾದಗಳ ಶೀಘ್ರ ಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ‘ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಯೋಗ’ ಮತ್ತು ‘ರಾಜ್ಯ ಆಯೋಗ’ ಮತ್ತು ‘ಜಿಲ್ಲಾ-ವೇದಿಕೆ’ (District Forums) ಗಳ ಮೂರು ಹಂತದ ರಚನೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವೆಲ್ಲ ಅರೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು.
ಸಂರಚನೆ: ಪ್ರತಿ ಜಿಲ್ಲಾ ವೇದಿಕೆಯು ಜಿಲ್ಲಾ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಳ್ಳಲು ಅರ್ಹರಾಗಿರುವ ಅಥವಾ ಜಿಲ್ಲಾ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಅಥವಾ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕರ ವ್ಯಾಜ್ಯಗಳ ಪರಿಹಾರ ಆಯೋಗದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ಒಬ್ಬ ಹಾಲಿ ಅಥವಾ ನಿವೃತ್ತ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ನೇಮಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಕಾಯಿದೆಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿ:
- ಈ ಕಾಯಿದೆಯ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ‘ಸರಕುಗಳು’ ಹಾಗೂ ‘ಸೇವೆಗಳಿಗೆ’ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತವೆ. ಸಗಟು ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳ ಮೂಲಕ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವ, ತಯಾರಿಸಿದ ಅಥವಾ ಉತ್ಪಾದಿಸಿದ ಸರಕುಗಳನ್ನು ಈ ‘ಗೂಡ್ಸ್’ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
- ಕಾಯಿದೆಯಡಿ- ಸಾರಿಗೆ, ದೂರವಾಣಿ, ವಿದ್ಯುತ್, ವಸತಿ, ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ವಿಮೆ, ವೈದ್ಯಕೀಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ‘ಸೇವೆ’ಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಕುಂದುಕೊರತೆ ಪರಿಹಾರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ:
- ಜಿಲ್ಲಾ ಗ್ರಾಹಕ ವೇದಿಕೆ/ರಾಜ್ಯ ಆಯೋಗ/ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಯೋಗಕ್ಕೆ ಸರಕುಗಳಲ್ಲಿನ ದೋಷ ಅಥವಾ ‘ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ’ ನ ಕೊರತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಲಿಖಿತ ದೂರು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು.
- ಆದಾಗ್ಯೂ, ಉಚಿತವಾಗಿ ಅಥವಾ ಖಾಸಗಿ ಸೇವಾ ಒಪ್ಪಂದದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಒದಗಿಸಲಾದ ಯಾವುದೇ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿನ ಕೊರತೆಯ ಬಗ್ಗೆ, ಯಾವುದೇ ದೂರು ಸಲ್ಲಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
- ಸರಕು ಅಥವಾ ವಸ್ತುಗಳು ಅಥವಾ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಅತೃಪ್ತಿ ಹೊಂದಿದ ವ್ಯಕ್ತಿ/ಗ್ರಾಹಕರು ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸಿವಿಲ್ ಮೊಕದ್ದಮೆ ಹೂಡಬಹುದು, ಇದರ ಹೊರತಾಗಿ, ಅತೃಪ್ತ ಗ್ರಾಹಕರು ಗ್ರಾಹಕರ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯಿದೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಹ ತಮ್ಮ ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಬಹುದು.
- ಕಾಯಿದೆಯಡಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ದೂರು/ಮನವಿ/ಅರ್ಜಿಗೆ ಗ್ರಾಹಕರು ಯಾವುದೇ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಇತರ ಶುಲ್ಕಗಳಂತೆ ಅತ್ಯಲ್ಪ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ
ಮನವಿ / ಅಪೀಲ್:
ಜಿಲ್ಲಾ ವೇದಿಕೆಯ ನಿರ್ಧಾರದಿಂದ ಗ್ರಾಹಕರು ತೃಪ್ತರಾಗದಿದ್ದರೆ, ಅವರು ರಾಜ್ಯ ಆಯೋಗಕ್ಕೆ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು. ‘ರಾಜ್ಯ ಆಯೋಗ’ದ ಆದೇಶದ ವಿರುದ್ಧ ಗ್ರಾಹಕರು’ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಯೋಗ’ಕ್ಕೆ ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು.
ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯಿದೆಯ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಸಲುವಾಗಿ, ‘ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಯೋಗ’ಕ್ಕೆ ಎಲ್ಲಾ ರಾಜ್ಯ ಆಯೋಗಗಳ ಮೇಲೆ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ, ಅದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ’ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಯೋಗ ‘ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ, ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವುದು, ವಿಲೇವಾರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಕರಣಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಕಿಯಿರುವ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ನಿಯತಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಆದಾಯವನ್ನು ನೀಡುವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಬಯಸಬಹುದು.
ಕಾಯ್ದೆಗೆ ಮಾಡಿದ ಇತ್ತೀಚಿನ ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳು:
- ಇತ್ತೀಚಿನ ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯ್ದೆ, 2019 ರ ಪ್ರಕಾರ- ಜಿಲ್ಲಾ, ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕರ ವ್ಯಾಜ್ಯಗಳ ಪರಿಹಾರ ಆಯೋಗಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗುವುದು.
- ಈ ಆಯೋಗಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ ರೂ .1 ಕೋಟಿ, ರೂ .1 ಕೋಟಿಯಿಂದ ರೂ .10 ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ರೂ .10 ಕೋಟಿಗಿಂತ ಅಧಿಕ ಮೊತ್ತಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುತ್ತವೆ.
- ಅನ್ಯಾಯದ ಒಪ್ಪಂದಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ರಾಜ್ಯ ಆಯೋಗವು 10 ಕೋಟಿ ರೂ.ವರೆಗಿನ ಪ್ರಕರಣಗಳ ದೂರುಗಳನ್ನು ಆಲಿಸುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ದೂರುಗಳನ್ನು ‘ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಯೋಗ’ ಆಲಿಸಲಿದೆ.
- ಈ ಆಯೋಗಗಳು ಅಂತಹ ಒಪ್ಪಂದಗಳ ಅನ್ಯಾಯದ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಅಮಾನ್ಯವೆಂದು / ಅಸಿಂಧು / ಅನುರ್ಜಿತ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಬಹುದು.
ವಿಷಯಗಳು: ಪ್ರಜಾ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ ಕಾಯ್ದೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು.
ರಾಜಕೀಯದ ಅಪರಾಧೀಕರಣ:
(Criminalisation of politics)
ಸಂದರ್ಭ:
ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧಿಗಳ ಆಗಮನದ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಸತ್ತಿಗೆ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡಿದೆ ಮತ್ತು ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಬಿಹಾರ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಗತಕಾಲವನ್ನು ಮರೆಮಾಚಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಮುಖ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ದಂಡವನ್ನು ಕೂಡ ವರಿಷ್ಠ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಿಂದ ವಿಧಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಫೆಬ್ರವರಿ 2020 ರ ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಏನು ಹೇಳಿದೆ?
ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್, ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮ ಚುನಾವಣಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಯಾವುದಾದರೂ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಇತಿಹಾಸ, ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ಅವುಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗಳ ಮುಖಪುಟದಲ್ಲಿ ‘ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪೂರ್ವಾಪರ ಹೊಂದಿರುವ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು’ ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದ 48 ಗಂಟೆಗಳ ಒಳಗೆ ಪ್ರಕಟಿಸುವಂತೆ ನಿರ್ದೇಶನ ನೀಡಿತ್ತು.
ಮುಂದಿನ ನಡೆ?
ಮತದಾರರ ಮಾಹಿತಿಯ ಹಕ್ಕನ್ನು “ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಮತ್ತು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿ” ಮಾಡಲು ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ನೀಡಿದ ನಿರ್ದೇಶನಗಳ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ, ಆದೇಶಿಸಿದೆ:
- ಭಾರತೀಯ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಇತಿಹಾಸದ ವಿವರಗಳನ್ನು ಮತದಾರರು ಪಡೆಯಲು ಮೀಸಲಿಟ್ಟ ಮೊಬೈಲ್ ಆಪ್ ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ.
- ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ತೀರ್ಪಿನ ಅನುಸರಣೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಆಯೋಗವು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಕೋಶವನ್ನು ರಚಿಸಲಿದೆ.
ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಅಮಿಕಸ್ ಕ್ಯೂರಿ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2020 ರಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ:
- ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಕಾನೂನು ರಚನಾಕಾರರ ವಿರುದ್ಧ ಒಟ್ಟು 4,442 ಪ್ರಕರಣಗಳು ಬಾಕಿ ಇವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ, ಸಂಸತ್ತಿನ ಹಾಲಿ ಸದಸ್ಯರು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳ ಸದಸ್ಯರ ವಿರುದ್ಧದ ಪ್ರಕರಣಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ 2,556.
- ರಾಜಕಾರಣಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ದಾಖಲಾಗಿರುವ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪ್ರಕರಣಗಳ ವಿಚಾರಣೆಗಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ವಿವಿಧ ವಿಶೇಷ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕರಣಗಳು ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿವೆ.
- ಶಾಸನ ರಚನಾಕಾರರ ವಿರುದ್ಧದ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ, ಹಣ ವರ್ಗಾವಣೆ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆಸ್ತಿಗೆ ಹಾನಿ, ಮಾನನಷ್ಟ ಮತ್ತು ವಂಚನೆ ಪ್ರಕರಣಗಳು ಸೇರಿವೆ.
- ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪ್ರಕರಣಗಳು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಅವಿಧೇಯತೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವಕರು ಹೊರಡಿಸಿದ ಆದೇಶಗಳನ್ನು ಅಡ್ಡಿ ಪಡಿಸಿದ IPC ಸೆಕ್ಷನ್ 188 ರ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿವೆ.
- 413 ಪ್ರಕರಣಗಳ, ಅಪರಾಧಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲು ಅವಕಾಶವಿದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ 174 ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಲಿ ಸಂಸದರು/ ಶಾಸಕರು ಆರೋಪಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ.
- ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪ್ರಕರಣಗಳು ವಿಚಾರಣೆಯ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿವೆ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು ನೀಡಿದ ಜಾಮೀನು ರಹಿತ ವಾರಂಟ್‌ಗಳನ್ನು (NBWs) ಸಹ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ.
- ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕರಣಗಳು ಬಾಕಿ ಇವೆ.
ಈ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಜಾಪ್ರತಿನಿಧಿ ಕಾಯ್ದೆಯು ಏನು ಹೇಳುತ್ತದೆ?
ಪ್ರಸ್ತುತ, ಪ್ರಜಾಪ್ರತಿನಿಧಿ ಕಾಯ್ದೆ (Representation of Peoples -RP) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಶಾಸಕರು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ನಂತರವೇ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
ಪ್ರಜಾಪ್ರತಿನಿಧಿ ಕಾಯಿದೆ (Representation of the People (RP) Act, 1951) 1951 ರ ಸೆಕ್ಷನ್ 8 ರ ಪ್ರಕಾರ ಎರಡು ವರ್ಷ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅವಧಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸದಂತೆ ಅನರ್ಹಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿರುವವರು ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಅರ್ಹರಾಗಿ ಮುಂದುವರಿದಿದ್ದಾರೆ.
ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧೀಕರಣಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣಗಳು:
- ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ
- ವೋಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್.
- ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿನ ಕೊರತೆ.
ಇದಕ್ಕೆ ಪರಿಹಾರವೇನು?
- ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಸ್ವತಃ ಕಳಂಕಿತರಿಗೆ ಟಿಕೆಟ್ ನಿರಾಕರಿಸಬೇಕು.
- ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಹೇಯ ಸ್ವಭಾವದ ಪ್ರಕರಣಗಳು ಬಾಕಿ ಇರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸದಂತೆ ತಡೆಯಲು ಪ್ರಜಾಪ್ರತಿನಿಧಿ ಕಾಯ್ದೆಯನ್ನು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡಬೇಕು.
- ತ್ವರಿತಗತಿಯ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು ಕಳಂಕಿತ ಶಾಸಕರ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಪರಿಹರಿಸಬೇಕು.
- ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಚಾರದ ಹಣಕಾಸು ವ್ಯವಹಾರಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾರದರ್ಶಕತೆಯನ್ನು ತರಬೇಕು.
- ಭಾರತೀಯ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು (Election Commission of India -ECI) ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಹಣಕಾಸು ಲೆಕ್ಕಪತ್ರಗಳನ್ನು ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು.
ದಯವಿಟ್ಟು ಗಮನಿಸಿ:
ರಾಜಕೀಯದ ಅಪರಾಧೀಕರಣ: ನಿವಾರಣೆ ಯಾರಿಂದ?
ರಾಜಕೀಯದ ಅಪರಾಧೀಕರಣದ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಈಚೆಗೆ ನೀಡಿದ ತೀರ್ಪು, ಮತದಾರ ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಕುರಿತು ಮಾಹಿತಿ ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಎಂಬುದರತ್ತ ಒಂದಿಷ್ಟು ಹೆಜ್ಜೆ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ದಿದೆ. ಆದರೆ, ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಅಪರಾಧ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಇರುವವರು ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸದಂತಾಗಬೇಕು ಎಂಬ ಬಯಕೆ ಈಡೇರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇನ್ನೂ ತುಸು ದೂರದಲ್ಲಿ ಇದೆ.
ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಅಪರಾಧ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಹೊಂದಿರುವವರು ಶಾಸನಸಭೆಗಳನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಿರುವುದು, ಗೆದ್ದಲು ಹುಳುಗಳು ಪ್ರಜಾತಂತ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದಕ್ಕೆ ಸಮ ಎಂಬಂತಿದ್ದರೂ, ಅವರು ಶಾಸನಸಭೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದನ್ನು ತಡೆಯದಂತೆ ತಾನು ಕಾನೂನು ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಕೋರ್ಟ್, ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸಿ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದೆ. ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಹಾಗೆ ಕಾನೂನು ಮಾಡುವುದು ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಸಂಸತ್ತು ಈ ಕೊಳಕನ್ನು ಮೂಲದಲ್ಲೇ ನಿವಾರಿಸುವ ದೃಢ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟೇ ತೋರಬೇಕಿದೆ.
ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುತ್ತಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಪೂರ್ವಾಪರದ ಬಗ್ಗೆ ಮತದಾರರಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಮಾಹಿತಿ ಇರಬೇಕು ಎಂಬ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಈಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಹಲವು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಕೈಗೊಂಡಿದೆ. ಕೋರ್ಟ್ ನಿರ್ದೇಶನಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ತಮ್ಮ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅರ್ಹತೆ, ತಾವು ಹೊಂದಿರುವ ಆಸ್ತಿ ಮತ್ತು ಋಣಭಾರದ ವಿವರಗಳು ಹಾಗೂ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರ ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಈಚೆಗೆ ನೀಡಿದ ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಒಂದು ಹೆಜ್ಜೆ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗಿರುವ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್, ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಅಪರಾಧ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮತದಾರರಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಮೂಲಕ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ.
ಅಲ್ಲದೆ, ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಅಪರಾಧ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಇರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಟಿಕೆಟ್ ನೀಡುವ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಅಂತಹ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಮೇಲಿರುವ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪ್ರಕರಣಗಳ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ತಮ್ಮ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಪ್ರಕಟಿಸಬೇಕು ಎಂದೂ ಹೇಳಿದೆ. ನಾಮಪತ್ರ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ನಂತರ, ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಹಾಗೂ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಪ್ರಸರಣ ಹೊಂದಿರುವ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಗಳ ಮೂಲಕ ಆ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಬೇಕು, ಈ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್‌ ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಮೂಲಕ ಕೂಡ ಕನಿಷ್ಠ ಮೂರು ಬಾರಿ ‘ವ್ಯಾಪಕ ಪ್ರಚಾರ’ ನೀಡಬೇಕು. ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿ ಹೊಂದಿರುವ ನಾಗರಿಕರನ್ನು ಬೆಳೆಸಲು, ಅವರು ಚುನಾವಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅರಿವಿನಿಂದ ತೀರ್ಮಾನ ಕೈಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಆಗಲು ಇವೆಲ್ಲ ಬೇಕು.
ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಅಪರಾಧ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಇರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಶಾಸನಸಭೆಗಳನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಕೋರ್ಟ್ ಕಡುಕೋಪ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದೆ. ಆದರೆ, ಅಂತಹ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸದಂತೆ ಮಾಡುವ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಮುಂದಾಗಿಲ್ಲ. ಗಂಭೀರ ಸ್ವರೂಪದ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ರಾಜಕೀಯದ ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿ ಪ್ರವೇಶಿಸದಂತೆ ಕಾನೂನು ಮಾಡಬೇಕಿರುವ ಸಂದರ್ಭ ಸಂಸತ್ತಿನ ಪಾಲಿಗೆ ಬಂದಿದೆ ಎಂದು ಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿದೆ.
ಗಂಭೀರ ಸ್ವರೂಪದ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಅಪರಾಧ ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ವಿರುದ್ಧ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ದೋಷಾರೋಪ ನಿಗದಿ ಆಗಿದ್ದಿದ್ದರೆ, ಅಂತಹ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸದಂತೆ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂದು ಕಾನೂನು ಆಯೋಗ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಸ್ಮರಿಸಿದೆ. ರಾಜಕೀಯ ಅಪರಾಧೀಕರಣಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ವಿಚಾರವಾಗಿ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಕಳವಳವನ್ನು ಇವೆಲ್ಲವೂ ಸ್ಫುಟವಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಶಾಸನಸಭೆಯು ಇದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಯಾವ ಕಾನೂನನ್ನೂ ರೂಪಿಸಿಲ್ಲ ಎಂದೂ ಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿದೆ.
ಹೇಯ ಹಾಗೂ ಗಂಭೀರ ಅಪರಾಧ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ದೋಷಾರೋಪ ನಿಗದಿಯಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಟಿಕೆಟ್ ನೀಡಬಾರದು, ಅವರು ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರುವ ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ಕೂಡ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ರದ್ದು ಮಾಡಬೇಕು. ಅಂತಹ ಕಾನೂನನ್ನು ಸಂಸತ್ತು ರೂಪಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಕೋರ್ಟ್ ಬಯಕೆ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದೆ. ರಾಜಕೀಯದ ಅಪರಾಧೀಕರಣವನ್ನು ನಿವಾರಿಸುವಲ್ಲಿ ಇದು ಬಹುದೊಡ್ಡ ಪರಿಣಾಮ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಕೋರ್ಟ್ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದೆ.
ಜೆಎಂಎಂ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ನೀಡಿದ್ದ ತೀರ್ಪನ್ನು ಈಗಿನ ತೀರ್ಪು ನೆನಪಿಸಿದೆ. ಇದು 1993ರಲ್ಲಿ ಪಿ.ವಿ. ನರಸಿಂಹ ರಾವ್ ನೇತೃತ್ವದ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ ಮಂಡಿಸಿದ್ದ ಅವಿಶ್ವಾಸ ನಿಲುವಳಿ ಸೋಲಿಸಲು ಸಂಸದರಿಗೆ ಲಂಚದ ಆಮಿಷ ಒಡ್ಡಿದ್ದ ಪ್ರಕರಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದು. ರಾವ್ ಅವರು ಅಲ್ಪಮತದ ಸರ್ಕಾರ ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿನ ಸಂಖ್ಯಾಬಲ ಅವರ ಸರ್ಕಾರದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಭದ್ರವಾಗಿಸುವಂತೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಮತಯಾಚನೆಯ ವೇಳೆ ಸಂಸದರ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಖರೀದಿ ಮಾಡಿದ ಆರೋಪವನ್ನು ಅವರು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇವರ‌ಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಜನ ಸಂಸದರು ಜಾರ್ಖಂಡ್‌ ಮುಕ್ತಿ ಮೋರ್ಚಾ (ಜೆಎಂಎಂ) ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು. ಅವರು ನೀಡಿದ್ದ ಬೆಂಬಲಕ್ಕಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಒಟ್ಟು ₹2.8 ಕೋಟಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. ‘ಮತಕ್ಕಾಗಿ ಲಂಚ’ ಒಪ್ಪಂದವು ರಾವ್ ನೇತೃತ್ವದ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಅವಿಶ್ವಾಸ ಗೊತ್ತುವಳಿಯನ್ನು ಸೋಲಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಗೊತ್ತುವಳಿ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ 265 ಮತಗಳು, ಗೊತ್ತುವಳಿ ಪರವಾಗಿ 251 ಮತಗಳು ಚಲಾವಣೆಯಾದವು.
ಮತ ಚಲಾವಣೆಯ ಮೊದಲು ಹಾಗೂ ನಂತರ ಸದನದಲ್ಲಿ ನಡೆದಿದ್ದು ಯಾವುದೇ ಹಗರಣಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಕರ್ನಾಟಕ ಮೂಲದ, ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರೊಬ್ಬರು ಲಂಚದ ಹಣವನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಸೂಟ್‌ಕೇಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ದೆಹಲಿಗೆ ಹಾರಿದರು. ಅವರ ದುರದೃಷ್ಟವೆಂದರೆ, ಆ ಸೂಟ್‌ಕೇಸ್‌ ದೆಹಲಿಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಒಡೆದುಹೋಯಿತು. ಹಣದ ಕಂತೆಗಳು ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ಚೆಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದಿದ್ದನ್ನು ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಕಂಡರು. ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ, ವಿಶ್ವಾಸ ಮತದ ನಂತರ ನಡೆದಿದ್ದು ಇನ್ನಷ್ಟು ನಗು ತರಿಸುವಂತೆ ಇತ್ತು. ಲಂಚದ ಹಣವನ್ನು ಪಡೆದ ಜೆಎಂಎಂ ಸದಸ್ಯರು, ಅದನ್ನು ಗೋಣಿಚೀಲದಲ್ಲಿ ತುಂಬಿಸಿಕೊಂಡು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕೊಂದರ ನವದೆಹಲಿ ಶಾಖೆಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಹಣವನ್ನು ತಮ್ಮ ಖಾತೆಗಳಿಗೆ ಜಮಾ ಮಾಡುವಂತೆ ಅಲ್ಲಿನ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರನ್ನು ಕೇಳಿಕೊಂಡರು. ಆದರೆ, ಮತಕ್ಕಾಗಿ ಲಂಚ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಕ್ಕೆ, ಲಂಚದ ಹಣವನ್ನು ತಮ್ಮ ಖಾತೆಗಳಿಗೆ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಜಮಾ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಕ್ಕೆ ಯಾವೊಬ್ಬ ಸಂಸದನಿಗೂ ಶಿಕ್ಷೆ ಆಗಲಿಲ್ಲ.
ಸಂವಿಧಾನದ 105ನೇ ವಿಧಿಯ ಅನ್ವಯ ಈ ಸಂಸದರನ್ನು ಶಿಕ್ಷಿಸಲಾಗದು ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಇವರು ಶಿಕ್ಷೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರು. ಸಂಸದರಿಗೆ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಇದೆ ಎಂದು ಸಂವಿಧಾನದ 105(1)ನೇ ವಿಧಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ‘ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸಂಸದನೊಬ್ಬ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಿದ್ದಕ್ಕೆ, ಏನನ್ನಾದರೂ ಹೇಳಿದ್ದಕ್ಕೆ ಅವನ ವಿರುದ್ಧ ಯಾವುದೇ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಕರಣ ದಾಖಲಿಸುವಂತಿಲ್ಲ’ ಎಂದು 105(2)ನೇ ವಿಧಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಈ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ, ಲಂಚ ಪಡೆದ ಸಂಸದರ ವಿರುದ್ಧ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯ್ದೆಯ ಅನ್ವಯ ಕ್ರಮ ಜರುಗಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ, ತಾವು ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಆಡಿದ್ದಕ್ಕೆ, ಮಾಡಿದ್ದಕ್ಕೆ ತಮ್ಮ ವಿರುದ್ಧ ಕ್ರಮ ಜರುಗಿಸುವಂತೆ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಈ ಸಂಸದರು ವಾದಿಸಿದರು. ಅವರ ವಾದದಲ್ಲಿ ಹುರುಳಿದೆ ಎಂದು ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಅನಿಸಿತು. ‘105(2)ನೇ ವಿಧಿ ನೀಡಿರುವ ರಕ್ಷಣೆಯು ಈ ಸಂಸದರಿಗೆ ಇದೆ’ ಎಂದು ಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿತು. ಲಂಚ ಕೊಟ್ಟವರ ವಿರುದ್ಧ ಕ್ರಮ ಜರುಗಿಸಬೇಕು, ಹಾಗೆಯೇ ಲಂಚ ಪಡೆದು ಮತ ಚಲಾಯಿಸದವರ ವಿರುದ್ಧ ಕ್ರಮ ಜರುಗಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿತು. ಮತ ಚಲಾಯಿಸಿದವರಿಗೆ ಮಾತ್ರ 105(2)ನೇ ವಿಧಿಯ ಅನ್ವಯ ರಕ್ಷಣೆ ಇದೆ ಎಂದು ಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿತು.
ಸಾಂವಿಧಾನಿಕವಾಗಿ ತಾನು ಸರಿಯಾಗಿ ಇರಬೇಕು ಎಂದು ಕೋರ್ಟ್ ಭಾವಿಸುವುದನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಆದರೆ, ಇವೆಲ್ಲದರ ಪರಿಣಾಮಗಳು– ಅದರಲ್ಲೂ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ಶಾಸನಸಭೆಗಳನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಿರುವವರ ಗುಣಮಟ್ಟ ಪಾತಾಳಕ್ಕೆ ಕುಸಿದಿದ್ದು– ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಕಾಣಿಸುವಂತೆ ಇವೆ. ಇದು ದುರ್ನಡತೆಗೆ ಸಿಕ್ಕ ಪರವಾನಗಿ ಎಂದೂ ಇತರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವಕರು ಬದ್ಧರಾಗಿ ಇರಬೇಕಾದ ನೈತಿಕ ಚೌಕಟ್ಟಿನಿಂದ ತಾವು ಹೊರಗಿದ್ದೇವೆ ಎಂದೂ ಹಲವು ಶಾಸಕರು ಭಾವಿಸಿದ್ದರೆ ಆಶ್ಚರ್ಯವೇನೂ ಇಲ್ಲ.
ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಅಪರಾಧ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಹೊಂದಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೊರಹಾಕುವಂತಹ ಕಾನೂನನ್ನು ತಾನು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿದೆ. ಆದರೆ, ರಾಜಕೀಯದ ಅಪರಾಧೀಕರಣವನ್ನು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯವಾಗಿ ನೋಡಿಕೊಂಡು ಬಂದಿರುವ ಸಂಸತ್ತು ಈಗ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಸಲಹೆಗೆ ಓಗೊಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸುವುದರಿಂದ ಪ್ರಯೋಜನ ಇಲ್ಲ. ಪಕ್ಷಗಳು ಟಿಕೆಟ್ ನೀಡಲು ಇರುವ ಮಾನದಂಡ ‘ಗೆಲ್ಲುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ’ ಆಗಿರುವಾಗ, ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಅಪರಾಧ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಇರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಶಾಸನಸಭೆಗಳನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚುತ್ತ ಇರುವಾಗ, ಈ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿರುವ ಕಳಕಳಿಯನ್ನು ಸಂಸತ್ತು ಕೂಡ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತದೆಯೇ? ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಅಪರಾಧ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಇರುವವರನ್ನು ಹೊರಗಿರಿಸಲು ಕಾನೂನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆಯೇ? ಹೀಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆ ಮಾಡಿದ್ದು ತಪ್ಪು ಎಂದು ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ಶಾಸನಸಭೆ ಸಾಬೀತು ಮಾಡಿ ತೋರಿಸಲಿ!
(ಆಧಾರ: ಪ್ರಜಾವಾಣಿ).
ವಿಷಯಗಳು: ಪ್ರಮುಖ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಏಜೆನ್ಸಿಗಳು ಮತ್ತು ವೇದಿಕೆಗಳು, ಅವುಗಳ ರಚನೆ, ಆದೇಶ.
ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಪರಾಧ / ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ನ್ಯಾಯಾಲಯ:
(International Criminal Court -ICC)
ಸಂದರ್ಭ:
ಡಾರ್ಫೂರ್ ಸಂಘರ್ಷಕ್ಕೆ (Darfur conflict) ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಆಫ್ರಿಕನ್ ದೇಶವಾದ ಸುಡಾನ್ ನ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ನಿರಂಕುಶ ಆಡಳಿತಗಾರ ಒಮರ್ ಅಲ್-ಬಶೀರ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ (International Criminal Court -ICC) ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಲು ಸುಡಾನ್ ದೇಶವು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ.
ಹಿನ್ನೆಲೆ:
ಸುಡಾನೀಸ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನರಮೇಧ, ಯುದ್ಧ ಅಪರಾಧಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯತೆಯ ವಿರುದ್ಧದ ಅಪರಾಧಗಳ ಆರೋಪಗಳ ಮೇಲೆ ಬಶೀರ್ ಅವರನ್ನು ಒಂದು ದಶಕಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲದಿಂದ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಬಯಸಿದೆ.
ಏನದು ಡಾರ್ಫೂರ್ ಸಂಘರ್ಷ?
2003 ರಲ್ಲಿ ಬಶೀರ್‌ನ ಅರಬ್ ಪ್ರಾಬಲ್ಯದ ಸರ್ಕಾರದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ತಾರತಮ್ಯದ ವಿರುದ್ಧ ಅರಬ್ಬೇತರ ಬಂಡುಕೋರರು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಂಡಾಗ ಡರ್ಫೂರ್ ಯುದ್ಧ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು.
ಡಾರ್ಫೂರ್ ಸಂಘರ್ಷದಲ್ಲಿ 300,000 ಜನರು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು 2.5 ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರು ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ ಹೇಳಿದೆ.
ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಕುರಿತು:
- ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ನೆದರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ ನ ಹೇಗ್ ನಲ್ಲಿದೆ. ನರಮೇಧ, ಯುದ್ಧ ಅಪರಾಧಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯತೆಯ ವಿರುದ್ಧದ ಅಪರಾಧಗಳ ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಇದು ಅಂತಿಮ ನ್ಯಾಯಾಲಯವಾಗಿದೆ.
- ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಮೊದಲ ಶಾಶ್ವತ, ಒಪ್ಪಂದ ಆಧಾರಿತ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಪರಾಧ ನ್ಯಾಯಾಲಯವಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಗಂಭೀರ ಅಪರಾಧಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಅಪರಾಧಿಗಳನ್ನು ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಿಸಲು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
- ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ನ್ಯಾಯಾಲಯವನ್ನು ರೋಮ್ ಶಾಸನದ (the Rome Statute) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ಜುಲೈ 1, 2002 ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು.
ಧನಸಹಾಯ: ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ವೆಚ್ಚಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಭರಿಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಇದು ಸರ್ಕಾರಗಳು, ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಖಾಸಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು, ನಿಗಮಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಿತ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ.
ರಚನೆ ಮತ್ತು ಮತದಾನದ ಶಕ್ತಿ:
ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಪರಾಧ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ (ICC) ನಿರ್ವಹಣೆ, ಶಾಸಕಾಂಗ ಸಂಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಸದಸ್ಯರ ಸಭೆ, ಪ್ರತಿ ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರದಿಂದ ಒಬ್ಬ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.
ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಸದಸ್ಯರಿಗೂ ಒಂದು ಮತವಿದೆ ಮತ್ತು ಸರ್ವಾನುಮತದ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು “ಎಲ್ಲ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ”. ಒಂದು ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಒಮ್ಮತವಿಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ, ಮತದಾನದ ಮೂಲಕ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
ICC ಓರ್ವ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಮತ್ತು ಇಬ್ಬರು ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಅವರನ್ನು ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಗೆ ಸದಸ್ಯರು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.
ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಧ್ಯಯನ ಪತ್ರಿಕೆ : 3
ವಿಷಯಗಳು: ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಸಂಬಂಧಿತ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು.
ವಿಶೇಷ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯಗಳು (SEZ ಗಳು) ಎಂದರೇನು?
(What are Special Economic Zones (SEZs)?)
ಸಂದರ್ಭ:
ಸರ್ಕಾರವು ಸುಮಾರು ₹ 30,000 ಕೋಟಿ ಮೌಲ್ಯದ ಬಳಕೆಯಾಗದ ನಿರ್ಮಿತ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ (Special Economic Zones (SEZs) ನ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಇತರ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗಾಗಿ ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಲು ಮುಂದಾಗಿದೆ.
ಅಗತ್ಯತೆ:
ಭಾರತದ ಒಟ್ಟು ರಫ್ತಿನಲ್ಲಿ, ‘ವಿಶೇಷ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯಗಳ’ (SEZ) ಪಾಲು ಸುಮಾರು 30 ಪ್ರತಿಶತ. ಆದರೆ, 250 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ‘ವಿಶೇಷ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯ’ಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿರುವ ಸೌಲಭ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 100 ದಶಲಕ್ಷ ಚದರ ಅಡಿ ಜಾಗ ಖಾಲಿ ಇದೆ. ಬೆಲೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಪ್ರತಿ ಚದರ ಅಡಿಗೆ ₹ 3,000 ದಂತೆ ಬೆಲೆ ನಿಗದಿ ಪಡಿಸಿದರೆ ಒಟ್ಟು ‘ನಿರ್ಮಿತ ಪ್ರದೇಶ’ ದ , 30,000 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ಬಳಕೆಯಾಗದೆ ಉಳಿದಿದೆ, ಇದನ್ನು ಇತರ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಬಳಸಬಹುದಾಗಿದೆ.
SEZ ಎಂದರೇನು?
ವಿಶೇಷ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯಗಳು (Special Economic Zones – SEZ) ಭೌಗೋಳಿಕವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ‘ಎನ್ಕ್ಲೇವ್‌ಗಳು’ / ‘ಅಂತರ ವಲಯಗಳು’, ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳು ದೇಶದ ಇತರ ಭಾಗಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಎಲ್ಲಾ ಘಟಕಗಳು ವಿಶೇಷ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತವೆ.
SEZಗಳ ಮೂಲ ಕಲ್ಪನೆಯು ವಾಸ್ತವದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ, ಇಡೀ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ನಾಟಕೀಯವಾಗಿ ‘ರಾತ್ರೋರಾತ್ರಿ’ ಸುಧಾರಿಸುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗಿದ್ದರೂ, ‘ವಿಶೇಷ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯಗಳನ್ನು’ (Special Economic Zones) ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಈ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಸಮರ್ಥ ‘ಎನ್ಕ್ಲೇವ್’ ಆಗಿ ಅವುಗಳು ಕಾರ್ಯ ಮಾಡಬಲ್ಲವು.
SEZ ಕಾಯಿದೆಯ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶಗಳು:
- ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಯ ಸೃಷ್ಟಿಮಾಡಲು.
- ಸರಕು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳ ರಫ್ತು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು
- ದೇಶೀಯ ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಮೂಲಗಳಿಂದ ಹೂಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು.
- ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶಗಳ ಸೃಷ್ಟಿ
- ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಸೌಲಭ್ಯಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಮಾಡಲು.
SEZ ಗಳಿಗೆ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಕಗಳು:
- SEZ ಘಟಕಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಸರಕುಗಳ ಸುಂಕ ಮುಕ್ತ ಆಮದು / ದೇಶೀಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆ.
- ರಫ್ತು ಆದಾಯದ ಮೇಲೆ ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿ
- ಕನಿಷ್ಠ ಪರ್ಯಾಯ ತೆರಿಗೆಯಿಂದ (MAT) ವಿನಾಯಿತಿ.
- ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದನೆಗಾಗಿ ಏಕ ಗವಾಕ್ಷಿ ಸೌಲಭ್ಯ ಒದಗಿಸುವುದು.
ಪ್ರಸ್ತುತ SEZ ಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು:
- ಇತರ ಹಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ SEZ ಗಳಂತೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ವಿಶೇಷ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯಗಳು (SEZ) ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿಲ್ಲ. ಅನೇಕ ಏಷ್ಯಾದ ಆರ್ಥಿಕತೆಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಚೀನಾ, ಕೊರಿಯಾ, ಮಲೇಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಸಿಂಗಾಪುರ್, ಈ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಂದ ಬಹಳ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ.
- ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹೊಸ ಪೀಳಿಗೆಯ SEZಗಳನ್ನು ರಫ್ತು ಮಾಡುವ ಬದಲು ತೆರಿಗೆಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರೀ ಹಣಕಾಸಿನ ರಿಯಾಯಿತಿಗಳು, ಕೇಂದ್ರ ತೆರಿಗೆಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ-ತೆರಿಗೆಗಳಿಂದ ವಿನಾಯಿತಿಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ, SEZ ಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಅಭಿವರ್ಧಕರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.
- ಭಾರತದ ಬಹುತೇಕ ಕೈಗಾರಿಕಾ SEZಗಳು ತಮ್ಮ ನಿಗದಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಮಟ್ಟಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ತೋರಿವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ ಉಳಿದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯೊಂದಿಗಿನ ಅವರ ಕಳಪೆ ಸಂಬಂಧಗಳು. ಕರಾವಳಿಯ ‘ವಿಶೇಷ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯ’ಗಳ ಒಳನಾಡಿನೊಂದಿಗಿನ ಕಳಪೆ ಸಂಪರ್ಕದಿಂದಾಗಿ, ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳು ತಮ್ಮ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಗಿವೆ.
- ಅನೇಕ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ, ಕೇಂದ್ರೀಯ SEZ ಕಾಯಿದೆ ರಾಜ್ಯ-ಮಟ್ಟದ ಶಾಸನಕ್ಕೆ ಅಸಮಂಜಸವಾಗಿದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ‘ಏಕ ವಿಂಡೋ ವ್ಯವಸ್ಥೆ’ ನಿಷ್ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.
- SEZಗಳ ಮೂಲಕ ಕೈಗಾರಿಕೀಕರಣಗೊಳ್ಳುವ ಭಾರತದ ಪ್ರಯತ್ನವು ದೃಢವಾದ ನೀತಿ, ವಿನ್ಯಾಸದ ಕೊರತೆ, ದಕ್ಷ ಅನುಷ್ಠಾನ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ ಗಂಭೀರವಾಗಿ ದುರ್ಬಲಗೊಂಡಿದೆ.
ಪೂರ್ವಭಾವಿ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳು:
ಐಟಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ.
(Maharashtra announces Rajiv Gandhi Award in IT)
- ಇತ್ತೀಚಿಗೆ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿನ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸಾಧನೆಗಾಗಿ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದೆ.
- ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿಯವರ ಜನ್ಮದಿನವಾದ ಆಗಸ್ಟ್ 20 ರಂದು ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಲಾಗುವುದು.
Join our Official Telegram Channel HERE for Motivation and Fast Updates
Subscribe to our YouTube Channel HERE to watch Motivational and New analysis videos
[ad_2]